Vanmiddag staat mijn agenda geblokt voor Krista, een meisje van 8 dat haar moeder verloor toen ze net 3 jaar oud was. Vier maanden geleden overleed haar moeder, de oma van Krista. Vorige week sprak ik haar vader aan de telefoon. Ik belde hem in opdracht van een uitvaartbegeleider waar ik de nazorg voor verzorg. Deze uitvaartbegeleider vindt het belangrijk dat de nabestaanden van elke overledene drie tot vier maanden na de uitvaart nog eens worden gesproken als onderdeel van haar dienstverlening. Om te vragen hoe het hen vergaat, of ze nog tegen zaken aanlopen waar ik hen mee kan helpen of gewoonweg tot emotionele steun kan zijn?
De vader vertelde me die dag dat hij zich zorgen maakte om zijn dochtertje Krista. Toen zij net drie jaar oud was pleegde haar moeder -zijn vrouw- zelfmoord. “Vanuit het niets”, vertelde hij . “Ze was geen enorm open boek geweest over haar gevoelens en ze was altijd wel wat onzeker geweest, maar zeker sinds de geboorte van Krista had ze vaak uitgesproken hoe gelukkig ze was met z’n drietjes. Die dag was hij gewoon naar zijn werk gegaan, Krista was bij de opvang en zij zou later op de dag gaan werken. In plaats van dat zij ’s middags op haar werk verscheen, is ze naar het nabij liggende spoor gelopen en heeft zich voor de trein geworpen.”
Nu vijf jaar later, overlijdt haar moeder, de oma van Krista, aan wie Krista enorm verknocht is. Het rare, vindt vader, is dat ze niet heel veel tranen heeft gelaten in de week van de uitvaart. Ze is enorm stil als ze thuis is of ze speelt met haar vriendinnen buiten en dan lijkt het of er niets is gebeurd en praat en lacht ze uitbundig.
De afgelopen weken is daar verandering in gekomen, wellicht omdat het zomervakantie is. Ze gaat meer vragen stellen over de dood, maar niet alleen over oma, ook over mama. Vader heeft tot dan toe nog nooit verteld hoe haar mama is overleden. Hij vond haar te jong om de waarheid te vertellen maar wanneer dan wel, dat vindt hij nog lastig te bepalen.
Ik vertel hem door de telefoon hoe belangrijk het is om haar juist de waarheid te vertellen. Zeker op deze leeftijd. Hij luistert aandachtig naar mijn verhaal over het waarom en zegt uiteindelijk; ‘zou u anders eens langs willen komen en met haar willen praten?’
Vanmiddag is het zover, ik ga naar Krista en haar vader. Zojuist ontvang ik van vader een app met de vraag; “zou je me voordat je komt even willen bellen?” Vanzelfsprekend bel ik hem. “Fijn dat je belt,” antwoordt vader. “Ik wil je nog even vertellen voordat je komt dat ik begin deze week Krista verteld heb hoe haar moeder is overleden. Ze begon er steeds meer naar te vragen en naar aanleiding van ons gesprek voelde ik ineens een enorme drang om haar de werkelijkheid te vertellen. Ze moest huilen toen ik het vertelde. De dag erna tot nu krijg ik continu vragen, is ze heel open en lijkt ze gewoon opgelucht.” Ik glimlach als hij dat zegt en benoem het ook naar hem. “Dit is nu juist de reden waarom je ook eerlijk moet zijn naar kinderen als het zelfdoding betreft. Hoe ouder ze worden, ze voelen dat er iets niet klopt en dat er iets verborgen wordt gehouden voor hen. Ze gaan erover nadenken en fantaseren. De waarheid, hoe hard deze dan ook is, kan enorm opluchten. En vooral het horen van de waarheid van iemand die het kind vertrouwt en eigen mee is, zoals zijn ouders.”
Twee uur later doet een meisje de deur open die me voorzichtig gedag zegt en me binnen laat. Vader zit achter zijn laptop aan tafel en staat op als hij me ziet. “Welkom! Ga lekker zitten. Wil je wat drinken?” Terwijl hij het theewater opzet springt Krista om hem heen, doet handstand tegen de muur, waarna ze een aanloop neemt en op de bank springt. “Doe eens een beetje rustig Krista”, zegt vader. Ik glimlach en zeg “misschien vind je het allemaal beetje spannend dat ik hier ben? Ik snap dat namelijk wel hoor!” Krista lacht, waarop vader zegt; “ik ga even een boodschap doen, ok? Kom ik zo weer terug.” Hoewel ik aan Krista zie dat ze het best een beetje spannend vindt, zegt ze haar vader gedag, pakt een vel papier dat op tafel ligt en begint haar naam op verschillende manier op te schrijven. Ik vraag haar hoe ze het op school heeft, wie haar juf is, wie haar vriendinnen zijn, enz. enz. Ze praat honderduit. Ook als ik vraag naar een foto die op de kast staat, waar ze met haar oma vol trots haar zwemdiploma omhoog houdt. Ze vertelt dat haar oma nog maar pas is overleden en bijna in één adem ook dat haar moeder dood is. Maar snel nadat ze dat gezegd heeft schakelt ze over naar haar hockeywedstrijd van afgelopen weekend, vertelt ze me dat ze verliefd is op Daan uit haar klas en welke filmpjes ze op you tube kijkt. Dan komt vader binnen. Nadat ik Krista laat vertellen wat ze ervan vond, stel ik de vraag of het voor deze keer voldoende is voor haar en zeg dat als ze het prettig vindt, ik met alle liefde snel nog een keer langs wil komen.
Die avond, wanneer Krista op bed ligt, bel ik nog even met vader. Ik vraag hem of ze nog meer over ons gesprek heeft losgelaten. “Ze vertelde dat ze over haar moeder en oma heeft verteld en dat ze het fijn vond om met je te praten. Ze zou je echt graag nog een keer zien, dus als dat ook jou past?” “Natuurlijk! Ik ben blij met het vertrouwen dat ik van Krista krijg. Dat is stap één, zeker ook bij kinderen.”
Steeds een beetje meer vertrouwen
Met vader had ik afgesproken dat we pas een vervolgafspraak zouden maken als Krista aan gaf daar behoefte aan te hebben. Ik ben nog een aantal keren bij Krista geweest. Vader heeft zijn dochtertje zien veranderen in een meisje dat veel over haar gevoelens praat en het fijn vindt om over mama en oma te praten. Met opa en (andere) oma praat ze er ook over, maar voor de rest deelt ze het liever (nog) met niemand. En dat is prima. Zijzelf is daar leidend in.
Ik ben trots op mijn werk als ik zie hoe Krista zich stap voor stap meer open stelde voor mij over haar gevoelens; haar verdriet, schaamte en boosheid. Ze deelde foto’s, we keken samen naar en praatten samen over de spullen die ze had verzameld van haar moeder en oma én we lazen samen in een boek dat ik haar had gegeven over kinderen die achterblijven na zelfdoding. Ondanks het feit dat ik het gemis nooit van haar kan wegnemen, doet het ontzettend goed om haar te helpen haar verdriet te verzachten en het gemis te verweven in haar jonge leven.
**De naam van Krista is fictief gekozen
